„UX” (user experience) może brzmieć tajemniczo, ale tak naprawdę stykamy się z nim każdego dnia. Stoi za każdą stroną internetową, aplikacją, a nawet usługą, z jaką mamy do czynienia w codziennym życiu. Wyobraź sobie przykładowy dzień: poranek zaczynasz od sprawdzenia Facebooka, Messengera i Instagrama. W ciągu dnia korzystasz z platform do pracy zdalnej i zarządzania projektami. Wieczorem zamawiasz pizzę przez Uber Eats i włączasz serial na Netfliksie. Za każdą z tych aplikacji jest zespół specjalistów UX, który dba o to, by korzystanie z aplikacji i stron było wygodne, szybkie i zaspokajało potrzeby, a nawet sprawiało przyjemność. Wyjaśniamy, co to jest UX, kim jest UX Designer i jak nim zostać.
Nie będzie dużym odkryciem stwierdzenie, że chętniej korzystamy z rozwiązań, których używanie jest „bezproblemowe” i „intuicyjne” – w głównej mierze to właśnie dobrze zaprojektowany UX sprawia, że do nich wracamy. User experience (UX) to wszystkie odczucia, które towarzyszą podczas korzystania z danego produktu. Jeśli ten jest użyteczny, estetyczny, zachęca do korzystania i spełnia swoją funkcję (czyli pozwala użytkownikowi z sukcesem zrealizować cel) – to znaczy, że UX Designer i inni specjaliści zespołu UX dobrze wykonali swoje zadanie.
Skoro UX (user experience) jest tak ważny, to dlaczego większość użytkowników stron i aplikacji nie zwraca na niego uwagi? W tym właśnie tkwi sekret dobrego UX! Przyjemne doświadczenia z produktem uznajemy za coś zupełnie naturalnego, a niekoniecznie owoc wielu godzin pracy specjalistów od user experience. Jakie elementy składają się na UX produktu, strony internetowej czy aplikacji?
Pod nazwami stanowisk z „UX” w nazwie najczęściej kryją się psychologowie, graficy, antropolodzy, socjolodzy, eksperci w zakresie kognitywistki, absolwenci informatyki, wzornictwa, architektury i… wielu innych kierunków. Zwykle UX jest dla nich specjalizacją, którą zdobywają w ramach studiów podyplomowych lub realizując kursy i szkolenia z tworzenia stron WWW i aplikacji – często też kompetencje zdobywają po prostu w praktyce. Wśród grupy specjalistów UX wyróżnia się UX Designerów, UX Researcherów czy UX Content Writerów.
UX/UI Designerzy to najczęściej osoby związane z projektowaniem graficznym, tworzeniem stron internetowych, coraz częściej także architekci czy absolwenci ASP. |
Wśród UX Researcherów najliczniejszą grupę stanowią specjaliści w dziedzinie nauk społecznych i badań jakościowych: socjolodzy, antropolodzy, psychologowie. |
UX Writerami najczęściej zostają językoznawcy, poloniści, osoby związane uprzednio z marketingiem i copywritingiem. |
UX Design jest to cały proces projektowania, tworzenia i stałego ulepszania stron i aplikacji. U jego podstaw stoi metodologia User Centered/Human Centered Design (UCD), która w centrum zainteresowania twórców danego produktu zawsze stawia użytkownika. Jak wygląda projektowanie UX interfejsów?
UX i UI to obszary, które nie mogą bez siebie istnieć, ale ich definicja nieco się różni. Oznacza to, że zawody takie jak UX Designer i UI Designer nie są tożsame, ale wzajemnie się uzupełniają.
UX to wszystko, co powstaje w pierwszej kolejności – to pewne analityczne podejście do procesu, zaprojektowanie kolejności wykonywanych czynności, rozmieszczenia elementów, stworzenie ścieżek, jakimi porusza się użytkownik. UX nie jest wyglądem aplikacji czy strony internetowej – to jej użyteczność i funkcjonalność. „Rusztowanie”, na którym opiera się całe jej działanie. Proces UX to także badania, w których trakcie poznajemy potrzeby użytkownika.
UI to skrót od user interface – projektant UI dba o to, by założenia UX przekuć w atrakcyjną i wygodną w obsłudze końcową formę graficzną.
Częste mylenie tych pojęć wynika z podstawowego błędu, jakim jest postrzeganie „UX” jako samej warstwy wizualnej, bez uwzględnienia kompleksowego procesu projektowego, który poprzedza jej powstanie.
Co mamy na myśli, gdy mówimy o interfejsie produktu? Interfejs użytkownika to inaczej „twarz” urządzenia, którą widzimy, poprzez którą komunikuje się ono z nami. Za nią skrywają się wszystkie mechanizmy i procesy wewnętrzne. Innymi słowy: to część systemu, która odpowiada za komunikowanie się z użytkownikiem.
Każdy interfejs wymaga od odbiorcy „nauczenia” się języka, którym komunikuje się z nami. Poprzez język rozumiemy tutaj np. sekwencje przycisków i poleceń, menu, nawigację, ale także samo ułożenie tych elementów na ekranie.
Obecnie powszechną praktyką projektową jest w miarę możliwości minimalizowanie wśród użytkowników konieczności „uczenia się” interfejsu każdej aplikacji na nowo. Dlatego korzystając z różnych rozwiązań, można odnieść wrażenie, że graficznie są zbudowane podobnie – zwykle intuicyjnie wiemy gdzie szukać wyjścia, gdzie profilu użytkownika, a gdzie ustawień. Właśnie taki sposób tworzenia stron i aplikacji określa się jako intuicyjny interfejs użytkownika. Nie wynika to z lenistwa projektantów UX i UI czy braku kreatywności, ale służy temu, by jak najłatwiej i najwygodniej korzystało się z ich produktów.
Branża UX to prawdziwa mieszanka kompetencji: perspektywy specjalistów z tak wielu dziedzin łączą się w niej i pozwalają w kreatywny sposób rozwiązywać problemy i tworzyć nowe produkty. Jeśli tylko posiada się kompetencje takie jak empatia, dociekliwość, zdolność krytycznego myślenia, kreatywność – z pewnością można szukać dla siebie miejsca właśnie w UX.
Czy do pracy w UX potrzebne są studia w tym zakresie? To zależy. Chociaż specjaliści UX wiedzę o projektowaniu doświadczeń użytkownika zdobywają najczęściej na podyplomowych studiach i kursach, to nie jest to jedyna droga do bycia UX Designerem i pracy w branży UX.
Studia, czyli pierwszy wariant, to opcja, która zwykle wiąże się z większym zobowiązaniem czasowym (studia trwają rok) i wydatkiem (rok studiów podyplomowych to zwykle wydatek ok. 10 000 zł). Studia zwykle przeprowadzają słuchaczy kolejno przez cały proces – od wstępnych badań potrzeb, po tworzenie strategii, prototypowanie – i znów testowanie gotowego produktu.
Inna droga (która oczywiście nie musi się wykluczać z pierwszą – zwykle adepci branży UX łączą ze sobą różne formy nauki) to szkolenia i kursy, często przyspieszone, ale za to zakładające bardzo intensywną pracę w krótszym czasie. Decydując się na tę drogę, warto „rozszerzyć” pole widzenia – nawet jeśli planujesz tylko projektować, poświęć czas także na szkolenie poświęcone testowaniu UX i odwrotnie. Ta inwestycja szybko się zwróci, bo żeby być dobrym projektantem – warto znać cały proces.
Nauka narzędzia do makietowania to must have na start – tutaj sprawdzi się np .Szkolenie Adobe XD w praktyce . Niezależnie od tego, jaka ścieżka rozwoju w UX Cię interesuje, podstawowe zasady powinien znać każdy członek zespołu zaangażowany w tworzenie produktu. Właśnie takie jest nasze szkolenie „pigułka”, które jest idealne na start. Szkolenie User Experience pozwoli Ci też ocenić, czy UX to coś dla Ciebie. W ramach tego szkolenia poznasz podstawowe narzędzia do tworzenia prototypów, metody testowania, zasady tworzenia struktury i architektury informacji. Przede wszystkim zrozumiesz, na czym polega User Centered Design i jak powinien myśleć projektant, by umieć zrozumieć i przeanalizować potrzeby użytkownika.
Zarówno studia, jak i kursy wiążą się z koniecznością poświęcenia dodatkowego czasu na własną, samodzielną pracę nad projektami – podczas której zdobytą teoretyczną wiedzę można przełożyć na rozwiązania, które następnie trafią do portfolio początkującego projektanta.
W swojej pracy UX Designerzy wykorzystują przede wszystkim programy służące do tworzenia makiet i tzw. klikanych prototypów (symulujących działanie realnej strony czy aplikacji). Najpopularniejsze programy do UX, które warto znać to Axure, Adobe XD, Figma, Sketch.
Przydatna jest również znajomość platform pozwalających na wspólne tworzenie notatek z warsztatów i spotkań online – jak Miro czy Mural. Często pojawia się pytanie: czy UX Designer musi umieć programować? Nie, ale znajomość podstawowych pojęć na pewno ułatwi komunikację z deweloperami.
Praca UX Designera to nie tylko tworzenie makiet, ale też projektowanie tego, jak użytkownik będzie „poruszał się” po systemie (tzw. user flow) oraz tworzenie person i praca z innymi narzędziami służącymi do lepszego poznania potrzeb użytkownika, jak np. mapy empatii, mapy customer journey, user stories – w tych zadaniach niejednokrotnie najlepiej sprawdza się zwyczajna kartka papieru i długopis, a w trakcie warsztatów – duże ilości kolorowych samoprzylepnych karteczek post-it.
Zgodnie z idealnym przebiegiem proces UX powinien… trwać nieustannie. Metodologia Design Thinking, którą zwykle posługują się w pracy UX Designerzy i UX Researcherzy zakłada, że każdy projekt i produkt powinien być stale weryfikowany (poprzez ewaluacyjne badania UX) i ulepszany, modyfikowany (w kolejnych iteracjach, czyli turach wprowadzania zmian). Potrzeby użytkownika, kontekst, w jakim korzysta z produktu, ale też rynek konkurencji stale się zmieniają – zadaniem specjalistów od user experience jest reagować na te zmiany.
Praca UX Designerów nie jest więc jednorazową misją do wykonania przy tworzeniu nowej strony czy aplikacji, ale ciągłym procesem „opieki” nad nią. Interfejs UX powinien regularnie podlegać audytom i wdrażaniu koniecznych zmian, co sprawia, że specjaliści UX/UI stale powinni doskonalić swoje umiejętności i uzupełniać wiedzę. Szczególnie że praca UX Designera jest określania jako zawód przyszłości.
O przebranżowieniu do IT myśli coraz więcej osób – UX nie jest tutaj wyjątkiem. Pandemia dla wielu była dodatkową motywacją – czas spędzony w domu, przed komputerem wykorzystywano na kursy online i samodzielne realizowanie projektów do portfolio. To ostatnie jest szczególnie ważne, jeśli myślisz o karierze w UX.
User experience to stosunkowo młoda branża, do której trafia wiele osób mających za sobą wcześniejsze doświadczenia na innych stanowiskach – i z różnorodnym zapleczem uniwersyteckim. Grafika, socjologia, psychologia, marketing, antropologia, kognitywistyka, architektura – to kierunki studiów najczęściej spotykane w CV adeptów UX. Dużo ważniejsze są studia podyplomowe i kursy (także online) oraz samodzielna praca nad projektami, którymi można pochwalić się w swoim portfolio. Jak zdobyć takie doświadczenie? Na facebookowych grupach nie brakuje początkujących i juniorów, którzy poświęcają swój czas wolny na realizowanie projektów non profit.
W przypadku kursów najlepiej przyjąć zasadę: im więcej praktyki, tym lepiej. W końcu ostatecznym celem, do którego mają nas zaprowadzić, jest stworzenie portfolio z przykładowymi projektami. W tym przypadku najlepsza nauka, to ta przez realne rozwiązywanie problemów i wyzwań projektowych.
Sieć aż pęka od źródeł wiedzy dla przyszłych i obecnych ekspertów w zakresie projektowania doświadczeń. Realia rynku pracy UX Designerów, oferty zatrudnienia i informacje o projektach edukacyjnych, do których można dołączyć – to wszystko (i znacznie więcej) znajdziesz na prężnie działających branżowych grupach w mediach społecznościowych.
Najnowsze trendy w zakresie UI i UX warto śledzić też na branżowych portalach (Dribble, Medium, UX Planet).
By lepiej zrozumieć sposób myślenia UX designerów, warto na starcie sięgnąć też po najbardziej kultowe książki, na których „wychowują” się wszyscy projektanci: „Nie każ mi myśleć” Steve’a Kruga i „Dizajn na co dzień” Dona Normana (autor to jeden z ojców branży – pracował między innymi dla Apple’a i HP) – otwierają oczy na wyzwania projektowe wokół nas. W trakcie tej lektury na pewno przypomnisz sobie słowa, którymi zaczęliśmy ten wpis – UX jest wszędzie!