Nowe warunki nauczania i wyzwania z tym związane
Z dnia na dzień polska edukacja przeniosła się poza swoje naturalne środowisko, jakim był budynek szkoły. Cyfrowi Imigranci (nauczyciele) i Cyfrowi Tubylcy (uczniowie) zaczęli porozumiewać się innym „językiem”, czyli technologią – i wbrew pozorom ci drudzy potrzebują jeszcze więcej wsparcia od tych pierwszych (jak często Państwo słyszą na lekcji zdalnej „proszę pani/pana, a gdzie ja mam kliknąć?”). Szkoła znalazła się w nieokreślonym miejscu, gdzieś pomiędzy realnym, prywatnym mieszkaniem a wirtualną, wspólną przestrzenią. Granica między życiem prywatnym a zawodowym uległa zatarciu, a nauczyciele stanęli przed zupełnie nowym wyzwaniem – nauczaniem zdalnym w czasach pandemii – do którego nie mieli szansy się wcześniej przygotować.
To właśnie teraz, na naszych oczach edukacja zmienia się w sposób gwałtowny i trwały, bo choć z czasem zbliżymy się do znanej nam normalności, to będzie już nowy świat, w którym kompetencje cyfrowe (z nauczaniem zdalnym/online na czele) będą odgrywały znacznie większą rolę.
Lekcje online – wraz z ich pierwowzorem, czyli kształceniem na odległość w formie kursów korespondencyjnych – wbrew pozorom wcale nie są nowością (choć obecna sytuacja może sprawiać wrażenie, że tego typu sposób nauczania nie istniał przed pojawieniem się koronawirusa). Już w leciwym numerze młodzieżowego czasopisma „Angorka” z 17 października 2010 r. czytamy na okładce o pierwszej szkole online (dostępnej przez „komórkowy internet”). Tyle że do czasu przymusowego odizolowania nie było potrzeby przełączać się na ten wygodny, ale pod wieloma względami ułomny tryb komunikacji.
Dziś wszyscy, w jakimś stopniu, pracujemy zdalnie i ta kompetencja z nami zostanie, ponieważ pod wieloma względami ułatwia nam komunikację i przyspiesza pracę, a teraz okazało się, że wszyscy potrafimy z niej korzystać – o zgrozo, online wcale nie gryzie!
Nauczanie zdalne to wiele korzyści dla szkoły i nauczycieli:
– optymalizacja pracy nauczyciela (oszczędność czasu, tempo pracy, automatyzacja procesów);
– poszerzenie zbioru narzędzi, którymi posługuje się nauczyciel (dobór narzędzia w zależności od wybranego celu dydaktycznego);
– doskonalenie kompetencji kluczowych (współpraca, kreatywność, samodzielność, zarządzanie informacjami, myślenie krytyczne);
– uspójnienie komunikacji (mówimy językiem technologicznym, który jest uczniom bliski);
– zadbanie o ekologię (oszczędność papieru, ograniczenie przejazdów).
Dużo pięknie brzmiących słów, ale… jak się za to zabrać? Początki nauczania przez internet mogą być kłopotliwe, dlatego warto zadbać o podstawowy warsztat nauczyciela online.
Podstawowy warsztat nauczyciela
1. Przygotowanie
– Pomyśl, jakie cele chcesz zrealizować na lekcji online. Narzędzia są wtórne.
– Upewnij się, czy masz podstawowe narzędzia: komputer z kamerą i mikrofonem (obecne laptopy mają je wbudowane), sprawne podłączenie do internetu (by utrzymać rozmowę bez „cięć” i szumów, najlepiej wybrać podłączenie przez kabel przy prędkości min. 100 MB/1 s), zainstalowane aplikacje do lekcji online (komunikator, przeglądarkę internetową, program do prezentacji lub pracy na wspólnym ekranie).
– Znajdź wygodne miejsce, w którym możesz się swobodnie rozłożyć z komputerem, sprawdź, co odbija się w Twojej kamerce – jakie tło masz za sobą, bo uczniowie je zobaczą. Wybierz tło neutralne i nierozpraszające, estetyczne i schludne.
– Przygotuj umowę z domownikami dotyczącą czasu, kiedy pracujesz zdalnie. Określ w niej swoje potrzeby, np. w danych godzinach prosisz o niewchodzenie do pokoju, w którym prowadzisz lekcję, dowiedz się, jakie potrzeby mają inni. Szanujcie je nawzajem. Jeśli trzeba, spisz umowę z domownikami.
– Dziel się swoimi praktykami z uczniami – oni też się uczą uczyć online!
– Ucz się od uczniów. Poproś ich o wsparcie technologiczne, a dzięki temu zbudujesz relację.
2. Materiały
Po pierwsze merytoryka! Forma i narzędzia są wtórne i mają pomagać, nie przeszkadzać. Dlatego warto wyjść od celów lekcji i efektów, które chcesz uzyskać, by do nich dopasować adekwatne rozwiązania. Możesz wykorzystać podręczniki papierowe, skany, ebooki, audiobooki, testy online, animacje, filmy, linki, udostępniane na ekranie tablice interaktywne, itd. Do dyspozycji masz następujące formy komunikacji:
– podcast/wykład (np. na YouTubie, Facebooku, Instagramie) – uczniowie biernie słuchają, nie macie interakcji; nie ma znaczenia, czy odbywa się synchronicznie czy asynchronicznie;
– spotkanie online – słyszycie się i widzicie, komunikacja jest obustronna, macie możliwość udostępniania sobie ekranów, dyskutowania na chacie; w tym samym czasie wykonujecie te same zadania, jest duża interaktywność;
– wirtualna tablica/materiały współdzielone – (Adobe Spark, Miro, Mural, Microsoft Whiteboard, wiele komunikatorów ma też tę opcję wbudowaną) – najwyższy poziom interakcji, ponieważ w tym samym czasie jednocześnie możecie wykonywać te same zadania, np. uzupełniać tablicę, naklejać kartki z pomysłami, składać puzzle.
Patronem artykułu jest:
