Rozwiązanie dostosowane do potrzeb
Narzędzie do komunikacji jest kluczowe, ale wtórne. Dostępnych jest wiele aplikacji, które także w wersji bezpłatnej (o ile płatnej wersji nie zapewnia szkoła) często wystarczą do prowadzenia lekcji. Zanim wybierzesz dany komunikator, zadaj sobie kilka pytań:
– Jakich funkcji potrzebujesz? (audio, video, audio-video, chat, przesyłanie plików, udostępnianie ekranu, interaktywna tablica, dzielenie uczniów na grupy itd.)
– Ile osób ma być jednocześnie aktywnych (widocznych na podglądzie z kamery)?
– Jakie ograniczenia ma wersja bezpłatna i czy możesz sobie pozwolić na płatną wersję?
Platformy do prowadzenia zajęć online
Jednymi z najpopularniejszych obecnie platform są:
Messenger
Komunikator dołączony do Facebooka, który obecnie żyje niezależnym życiem. Możliwe są rozmowy indywidualne i grupowe, wymiana plików, wideorozmowy. Raczej do zastosowania prywatnego z uwagi na powiązanie z profilem na Facebooku.
WhatsUp
Wygodna alternatywa dla Messengera, ponieważ aplikacja wykorzystuje tylko numer telefonu – i głównie na telefon została przeznaczona, choć możliwe jest też uruchomienie na komputerze. Umożliwia kontakt indywidualny i grupowy.
Hangouts
Komunikator Google, który umożliwia m.in. wysyłanie SMS-ów, prowadzenie rozmów głosowych i video z jedną osobą lub grupą.
Skype
Najbardziej klasyczny z kanałów audio-video. Łatwy w obsłudze i pozbawiony skomplikowanych elementów. Praktyczny przy pracy z osobami, które nie są zbyt biegłe w technologii. Aktualnie daje możliwość prowadzenia rozmowy nawet z 50 osobami. Obsługuje też chat, na którym można wysłać informacje i linki. Jeżeli Twoim celem jest wykład albo konferencja, Skype świetnie się przyda, jednak jeśli chcesz pracować bardziej interaktywnie, może być zbyt ograniczony.
Microsoft Teams
Następca Skype’a. Platforma używana przez większość uczelni. Umożliwia tworzenie wielu kanałów, dzięki czemu każdy przedmiot lub klasa może być w osobnej zakładce. Zawiera też opcję rozmawiania z wykorzystaniem podglądu na kamerce, a zespoły mogą mieć nawet do 500 tysięcy uczestników. Umożliwia naukę zdalną w pełnym wymiarze, choć wymaga czasu, żeby oswoić się z jego nieintuicyjnymi funkcjami.
Zoom
Komunikator prosty, wygodny i praktyczny. Aktualnie używany przez wielu wykładowców, którzy nie mają możliwości pracy ze studentami w standardowych warunkach. Pozwala kontaktować się nawet z 1000 uczestników jednocześnie. Umożliwia rozmowę zarówno przez aplikację, jak i przez stronę internetową, do której wystarczy wysłać uczestnikom link. Minusem wersji darmowej jest ograniczenie czasu rozmowy do 40 minut (po tym czasie zostajesz wylogowany, ale możesz się połączyć ponownie).
ClickMeeting
Platforma do webinarów i wideokonferencji w wersji przeglądarki internetowej i aplikacji. Poza funkcjami typowych komunikatorów umożliwia prowadzenie webinarów automatycznych, na żądanie i płatnych.
Discord
Pierwotnie komunikator dla graczy komputerowych, stąd jego popularność wśród młodzieży. Wygodny w obsłudze, z możliwością prowadzenia rozmów audio-video do 10 osób. Jeżeli nie potrzebujesz widzieć się z rozmówcami, praca na nim może się okazać bardzo wygodna w grupie większej niż 10 osób. Jego dodatkowym plusem jest możliwość tworzenia kanałów tematycznych.
Signal
Komunikator wyposażony w typowe opcje: rozmowy video i głosowe, przesyłanie wiadomości. Propozycja dla osób ceniących prywatność – aplikacja jest doceniana za bezpieczeństwo przesyłania danych, w tym opcję bezpowrotnego usuwania chatów.
Whereby
Główną zaletą tej aplikacji jest jej prostota. Po kilku kliknięciach tworzy się wirtualny pokój, do którego możesz zaprosić uczestników, wysyłając im link. W wersji darmowej możesz utworzyć jeden pokój naraz i zaprosić do czterech uczestników.
Jedną z najważniejszych kwestii przy wyborze narzędzia do kontaktu zdalnego jest bezpieczeństwo pracy (zjawiska „rajdów na lekcje”, „patolekcji”, patostreamingu oraz obostrzenia związane z RODO). Dlatego warto zdecydować się na jednolite, spójne i bezpieczne środowisko pracy. Do najlepszych ekosystemów technologicznych dla szkół należy pakiet Microsoft 365 i G Suit, które mają dla szkół dedykowane, atrakcyjne warunki zakupu i licencji.
Rosnącym potrzebom komunikacji zdalnej odpowiada stale zwiększająca się liczba narzędzi oraz ich zmian udoskonaleń, dlatego warto aktualizować na bieżąco wiedzę w tym zakresie.
Aktywizacja uczniów – jak przyciągnąć i utrzymać uwagę online?
Rzecz już mniej techniczna, ale bardzo istotna bez względu na rodzaj nauczania. Wpatrywanie się przez 45 minut w przemawiającego nauczyciela nie jest zbyt porywające, nie mówiąc o zaangażowaniu. Lekcje online – przy swoich wszystkich ograniczeniach – dają jednak znacznie więcej możliwości aktywizacji uczestników z wykorzystaniem metod odwróconej klasy, webquestu czy grywalizacji. Oto kilka propozycji:
- Obrazy. Dobrze dobrane ilustracje znacznie zwiększą siłę przekazu. Zasoby internetowe są niemal nieskończone, a grafiki z licencją na niekomercyjne, edukacyjne wykorzystanie stanowią ich znaczną i znaczącą część. Możesz nie tylko je wykorzystywać, ale też tworzyć z nich kolaże – samodzielnie lub z uczniami (np. w programie Adobe Spark lub Photoshop). Tutaj możesz też używać własnych zdjęć, wykresów (tworzonych np. w programie Microsoft PowerPoint) czy infografik (wykonanych np. w programie Prezi).
- Filmy i animacje. Do nauczania online możesz zarówno stworzyć własne video, np. korzystając z programów Camtasia Studio, Adobe Spark, Adobe Premiere, jak i wykorzystać link np. z YouTube’a. Taki film możesz obejrzeć wspólnie z uczniami (synchronicznie) lub pozostawić do obejrzenia w dowolnym momencie (asynchronicznie).
- Testy i quizy (wspólne rozwiązywanie zadań). Jeśli masz platformę, na której możesz dać uczniom dostęp do modyfikowania pracy, dostajesz możliwość aktywnego przyłączenia ich do lekcji. I to bez konieczności wyciągania ich na środek klasy. W bardziej komfortowej atmosferze uczniowie z pewnością z mniejszym niepokojem podejdą do rozwiązywania zadań. Najpopularniejsze programy do tworzenia testów i ankiet oraz wyświetlania na żywo ich wyników to Microsoft Forms, Quizizz, Kahoot, Mentimeter, Testportal.
Online’owe zasady BHP
Na koniec o higienie i bezpieczeństwie. Pamiętaj, że praca zdalna szybciej zużywa nasze zasoby osobiste, bo informacje przyswajasz przy pomocy ograniczonej liczby zmysłów (głównie wzroku i słuchu), które szybko ulegają przeciążeniu. Pozbawieni szeregu naturalnych sygnałów: widoku 3D, węchu, ruchu, przestrzeni łatwiej się męczymy, rozpraszamy i eksploatujemy. Dlatego warto zadbać o częstsze przerwy, ruch, regularne picie wody i różnicowanie stymulacji.
Pamiętaj też, że choć dla Twoich uczniów (Cyfrowych Tubylców) forma kontaktu online jest naturalniejsza niż dla Ciebie (Cyfrowego Imigranta), to mają oni różny próg otwartości – z różną łatwością i przyjemnością będą zabierali głos, podobnie jak różnie reagują wywołani do tablicy. Dlatego dobrą praktyką jest umożliwienie uczniom formułowania wypowiedzi zarówno ustnych (przez mikrofon), jak i pisemnych (chat, tablica).
Jako nauczyciele stanęliśmy przed bezprecedensowym wyzwaniem nauczania zdalnego. Nie przygotował nas do tego system edukacji, nie przygotują żadne podręczniki, samouczki czy tutoriale. Każdy nauczyciel wie najlepiej, jak i czego chce nauczyć, zna swoich uczniów, program nauczania i wymagania – to jest najważniejsze! Programy i aplikacje są wtórne, bo to tylko narzędzia, które po prostu trzeba świadomie „przeklikać”.
Początkowo będzie to męczące i trudne, ale jedyna droga prowadzi przez praktykę. Jest to jedna z kompetencji, która będzie zyskiwała na znaczeniu – szybkiego przyswajania nowych umiejętności i pozbywania się (zapominania) nieaktualnych. Inną kompetencją, która w prognozach urasta do rangi zawodu przyszłości wymienia się nauczyciela online. Nagle zaczęliśmy go wykonywać i stał się w praktyce naszą kolejną kompetencją. Warto ją rozwijać, bo nauczanie zdalne, które nagle „wydarzyło się”, w jakieś skali pozostanie elementem naszej rzeczywistości.
Patronem artykułu jest:
